Эш күрсәткечләре уңай динамикалы хуҗа­лык­та

Үз  көчебез белән, үз  вакытында

 Шамил Зәйнетдинов,  “Симет” җәмгыяте директоры:

–Җаваплылыгы чик­­ләнгән “Симет” җәм­гыяте – райо­ны­бызның төнь­як-көнбатышында, Ар­ча чигендә урнашкан хуҗалык. 1930 ел­га  кадәр Югары  Си­мет, Тү­бән Симет  авылларында   яшәү­челәр  бөртекле  аш­лык  үстереп,  кин­дер, җитен игеп   көн   күргән. Күмәк­ләштерү башлангач, ике  авылда “Кызыл байрак” һәм “Үзәк”  колхозлары төзелә. 1957 елда “Кызыл байрак” “Үзәк” колхозына кушыла. 2009 елда ху­җалыкка  авыл исеме бирелеп, “Симет” җәмгыяте дип үзгәртелә.

Хәзерге  вакытта хуҗалыкның 2324 гектар  сөрү җирләре, 1270 баш терлеге бар. Авыл хуҗалыгы  мәйданнары үзгәрми,  малларның баш  саны күбәя, шул  ук  вакытта эшләүчеләр саны кими бара. Димәк, хезмәт җитештерүчәнлеге арта дигән сүз. Хуҗалыкта 97 эшче исәпләнгән 2013 елда, мәсәлән, бер  кешегә 393 мең сум тулай продукция җитештерелгән булса, былтыр бу күрсәткеч 1871 мең сумга җитте. 2022 елда кырларда,  фермаларда һәм башка  ярдәмче тармакларда  61 кеше хезмәт  куйды. Һәркемнең үз һөнәре һәм  ул  аны үзе белеп, намус белән башкара. Сезонлылыгы белән аерылган кыр эшләре төгәлләнгәннән  соң механизаторларның байтагы фермаларга  килә.  2022 ел игенчелек  тармагы өчен уңайлы елларның берсе булды. Бөртеклеләр – 1029,  терлек  азыгы  культуралары 1248 гектарда  игелде. Барлык  чәчелгән  культураларга тәэсир итүче  матдәләрдә  гектарына 72 килограмм минераль ашлама  кертелде. Сабан культуралары тишелеп чыккач, тамырдан 1,5-2 центнер күләмендә аммиак селитрасы белән тукландырылды. Гомумән, барлык агротехник чаралар механизаторларның уртак тырышлыгы белән  вакытында  үтәлде. Табигать шартларының  уңай торуы һәм бердәм хезмәт нәтиҗәсендә бөртеклеләрдән югалтуларсыз 37810 центнер  уңыш җыеп алынды.  Гектар  чыгышы уртача 36,7 центнер тәшкил итте.  2021  ел күрсәткечләренә  карата  үсеш 183 процент булды. Уракта 4 комбайн  катнашты, ашлыкны  4 “КамАЗ”ташып өлгереп барды. Барлык  культуралар югалтусыз җыеп  алынды. Амбарларга  кайткан  ашлык  үз  вакытында эшкәртелде.

Игенчелектә 43,266 миллион  сумлык тулай продукт җитештерелде. Бөртеклеләрнең һәр гектарына 25240  сумлык  чыгым тотылган булса,   алынган керем 30740 сум тәшкил итте. Терлекләргә  фураж итеп  ашату  өчен 19788  центнер  ашлыкны келәтләргә  урнаштырып, хуҗалыкта  эшләүчеләргә 1128 центнер ашлык, пай җирләре өчен 1038 центнер  бодай бирә  алдык. 

Азык  культураларына  килгәндә,  77000 центнер  сенаж,  76000 центнер  силос, 2500 центнер  печән әзерләнде. Бер шартлы терлеккә  уртача 45,1 центнер  азык берәмлеге туры   килде. Әлбәттә  инде, көзге  чәчүне озайтылган  сменада башкарып, 2023 ел  уңышы  өчен дә нигез  салдык. Минераль  ашламаларны тәэсир итүче  матдәләрдә  ектарына 80  килограмм исәбеннән кертүне   күздә тотабыз.

  Терлекчелек тармагына   килгәндә, сөт җитештерүдә  үсеш 109 процент тәшкил итте. Сыерларның  продуктлылыгы 6836 литрга җитте. Агымдагы  елга бурыч – 7000 чиген  узу.  Былтыр беренче тапкыр ит җитештерү дә рентабельле булды.  Гөлнара Хуҗина  бозаулардан – 1068, Резеда Дәүләтҗанова –902, Зөлфәт Шириев  үгезләрдән 949   грамм тәүлеклек үсеш  алдылар. Башкаларныкы бераз кимрәк. Быел исә  күрсәткечләрне 900-950 граммга  җиткерүне  максат итеп  куябыз.  Терлекләр  өчен 47000 центнер  сенаж, 45000 центнер  силос, 3000 центнер  печән әзерләргә  кирәк булачак.

Төзелештә дә эшләр  алып барылып,  2 сенаж траншеясе, яңа  ашлык  чистарту комплексы корылды, бозауларны  салкын ысул белән  үстерү торагы  эшләнде, 200 башка исәпләгән таналар торагы сафка басып   килә.  Алга таба  төзелеш  эшләрен алынган  керемгә  карап  алып барачакбыз. Безнең  хуҗалык, читтән  ярдәмгә таянмыйча,  һәр  эшне   үз  көче белән башкарып  чыга. 2022  елның  җәендә механизаторларга йөкләнеш аеруча   зур булды. Иртә  яздан көз  ахырына  кадәр  ялсыз эшләделәр. Фидакарьлекләре өчен  зур рәхмәтемне белдерәм.  Терлекчеләребезгә дә сәламәтлек,   тагын да югары  күрсәткечләргә ирешүләрен телим.

 “Учак”ка  күз тидермәгез” 

Үз хезмәтен яратып, чын күңелдән тырышып эшләүче кешеләр ихластан сокландыра. Мәктәп тәмамлаганнан  бирле  фермада  сыерлар савучы Гөлнара  Шәеховага да шундый сыйфатлар хас. Ул эшкә  кергәндә әле күбрәк  кул  көченә таянырга туры  килә. Аннан соң инде 30 ел узган.

“Хәзер  күпкә җиңелрәк. Торакта 4 кеше – Дамира Гәрәва, Гөлсирен Җәләлова, Гөлүсә Хассамова белән эшлим. Һәрберебез көнгә 3 тапкыр 50шәр сыер  сава. Иртәнге   4тә  киләбез дә  эшли  башлыйбыз, аннары  көндезге  савым. Кичкесенә сәгать 4ләрдә  киләбез. Хезмәт хаклары  әйбәт.  Вакытында  түлиләр”,– ди Гөлнара.

Илле  сыер арасында аеруча мул продукцияле  сыерлар  байтак икән. Әйтик,  “Умырзая”  дигәне  30 литрдан артык  сөт  бирә.   “Учак” атлысы да аннан  калышмый.  

“Алар белән кешегә эндәшкән  кебек  сөйләшеп  йөрибез. Исемнәрен аңлыйлар, борылып  карыйлар, сау инде мине, дигән шикелле  мөгри  башлыйлар. Күзегез каты түгелме? “Учак”ка  күз тидерә  күрмәгез”,– дип сүзен дәвам итә  алдынгы савымчы.

Ул декабрь аенда һәр  сыердан 444.8 литр сөт  савып. 1нче  урынны  алган, ел буена 24943 центнер продукция җитештергән. Хуҗалыкта  әле заманча типтагы саву заллары юк. Әлеге күрсәткечләргә саву аппаратларын сөтүткәргечләргә тоташтырып эшләү шартларында  ирешкәннәр. Зоотехник  Айнур Нуриев әйтүенчә, сыерлар 25 литр  сөт бирүгә исәпләп төзелгән рацион нигезендә ашатыла. Бер центнер продукция җитештерүгә 100  килограмм  азык берәмлеге тотыла.

“Торакка  азыкны трактор  көнгә ике тапкыр  кертә. Сыер савучылар үз эшләрен белә, азыкның әрәм-шәрәм ителүенә юл  куелмый”,– ди белгеч.

 Сынауларда  сынатмаска  

Хуҗалыкның тырыш  механизаторы Рөстәм  Шәй­дул­линны парк остаханәсендә очраттык. “МТЗ-1221” тракторын ремонтлый, язгы кыр эшләренә әзерли иде. Запас  частьләр белән  тәэмин ителгән. Чын җир кешесе  ул. Унөч ел башмаклы  “ДТ-75” тракторы штурвалын тарткан кеше турында башкача  әйтеп булмый. Ул сиңа  көпчәкле техника түгел.

“Мин армиядән  кайтканнан соң, 1997 елдан бирле колхозда инде. 2010 елда дизельне җигүле атка  алыштырдым. Ун ел  фермада малларга азык керттем. Аннары кабат техникага – “МТЗ-1221”гә утырдым. Язгы   кыр  эшләрендә катнаштым, чәчү агрегатында  ашлама  керттем, сенаж ташыдым. Хуҗалыкта мондый маркадагы тагын ике тракторда  Илнар Ибраһимов белән Илшат Махиев эшли. Барыбыз да 2023 ел  сынауларына  әзерләнәбез”,– ди Рөстәм. 

2022 елда механизаторлар арасында иң  яхшы күрсәткеч аныкы. Барысы 363 норма/смена үтәп, 3684 эталон/гектар эш башкарган. Исәбе – быелгы сынауларда  да  сынатмаска. 

Игенче  язны  көтә

Илнар Ибраһимов уңыш  язмышын хәл иткән комбайнчылар арасында  иң  яше.  Техникасы  да өр-яңа. 2021 елгы “Палессе” комбайнында беренче  сезонын эшләп, 379 гектарда иген урган, 13466 центнер ашлык суктырган.

“”Палессе”ны бик ошаттым. Быел бөртеклеләр мул уңыш бирде,  13-15 бункер тутырган  көннәр булды. Бигрәк тә арпа, бодай басулары куандырды. “Палессе”га  утырганчы “ДОН”да  эшләдем. “МТЗ-1221” дә  язгы чәчүдә булдым, сенаж ташыдым. 1999 елдан  бирле техникада инде  мин. Илшат Галимов, Данис Шәрифуллин, Илнар Шәйхуллин белән дүртебезгә 40 мең центнерга  якын  ашлык  суктырдык”,– ди Илнар.

Хәзер ул  уракта булган бөтен авырлыкларны онытып,  күңеле белән  язны, аннан җәйне көтә.