Bәirәm tajı - Sabantui

Sabantuilar өchen ıuk chit-ıatlar

Үz itә ul barlık өmmәtne.

Sabantuilar  iөri illәr           gizep,

Berlәshterep halık, millәtne.

   Shimbә  kөn  үtkәrelgәn,  sagınıp sөilәrlek matur kichereshlәr bүlәk  itkәn, istәlekle  mizgellәre belәn kүñel tүrenә kerep kalgan raion Sabantue әnә shundıi shigır ıulları belәn bashlanıp kitte.  Salkın, ıañgır ıava dip irtәrәk kaitıp kitәrgә sәbәp bulmadı bıel. Un-egerme el kүreshmәgәnnәrne ochrashtırdı. Mәdәniıat hez­mәtkәrlәre, үzeshchәnnәr, rai­on sәngat һәm  avıl  mәktәplәre ukuchıları chıgıshında milli bәirәmebezneñ barlık matur bizәklәre achıldı. Kүñellәrne  kүtәrergә mөhtәsib Ainur hәzrәtneñ dә hәer-dogası alındı. “Sabantui bezneñ millәtneñ kunakchıllıgın, kүñel kiñlegen chagıldıra. Sabalılarnıñ  achık iөze, dustanә mөnәsәbәte olısın-kechesen, ıashen-kartın, raionıbız kunakların ber mәidanga җıidı. Halkıbız kүrkәm tradiciıalәren һәrvakıt saklıi. Olı bәirәmebez raion Sabantuen iz­ge  sәgattә bashlap җibәrergә rөhsәt itegez. Hezmәt һәm sport bәirәme ıamle uzsın,  jәige eshlәrebezgә uñıshlı start birsen. Sabantui kilәchәktә dә mәidannarga dәshsen, bashlanıp kitkәn ıamle jәilәrebezne kүñelle үtkәrik”,– dip milli bәi­rәmebezgә start birde raion bashlıgı  Rәis Miñnehanov. Avıl hujalıgı һәm azık-tөlek ministrı urınbasarı, ıaktashıbız Nәjip Hajipov sabalılarga Tatarstan Respublikası Prezidentı  Rөstәm  Miñnehanovnıñ Sabantui  tәb­riklәven jitkerde. Annarı mәidanga kır batırların utırtıp, milli  tөsmerlәr belәn bizәlgәn jigүle atlar kerde. Bıel  hөrmәtneñ iñ  ıugarı bilgese – ipi-toz 2018 el “Kır batırı” “SHıtsu” avıl hujalıgı predpriıatiese mehanizatorı Hajip Dәүlәtshinga tapshırıldı. Bәirәmneñ iñ istәlekle mizgele, milli iolabız үtәlep, “Kır batırı”na tәkә birelde. Annarı mәidanga produkciıa jiteshterүdә ıugarı nәtijәlәrgә iresh­kәn hujalık-oeshma jitәk­chelәren, maktaulı isem aluchılarnı, raionıbıznıñ barlık tarmakları aldıngıların chakırdılar. Tuksan keshegә “Үz һөnәreneñ ostası” iseme birelde. Alarnıñ barısına da bәirәm sәlame itep Salavat Fәthetdinov iñ matur srların bashkardı.

Atlar chaba, chaba Sabada 

Aldıngılarnı bүlәklәgәn­nәn soñ, halık үze ıaratkan ıarıshlar bulachak  urınnarga kүchte. Әitik, atlar chabıshınıñ  үz tamashachısı. Alar  atlardan bashka uzgan Saban tue – garmunsız tui kebek diıargә ıarata. Sabada bu tamashanı  ıaratuchılarga totalizator uenında katnashıp, akcha eshlәү mөmkinlege dә birelә. Tәrtibe  mondıi: 100 iә 150 sumıñnı birәseñ dә, үzeñ berenche  kilәchәk dip isәplәgәn atnı kushamatın   kүrsәtәseñ. Jıelgan barlık akcha ıurauda  ıalgıshmauchılar sanına bүlenә. Bıelgı uzıshta 7shәr gadi һәm ıarımchista tokımlı, 2 chista tokımlı at katnashtı. IUrtaklar arasında tөp kөndәshlek Mari ilennәn kilgәn Anna Makarova belәn Satıshtan Firdus Garipov arasında bardı. Jaidaklarnıñ ikesenә dә 17 ıash. “Kүrәzәchelәr“neñ 30ı stavkanı “Operetta” belәn “Znamenosec”ka  kuep ıalgıshmadı. Alarnıñ 23e –250, 7se 500әr sum ottı. Chista tokımlı “Operetta”nı da,  ıarım chis­ta tokımlı “Znamenosec”nı da Anna Makarova iıarlәde һәm  finishka berenche  kilep, “Agropromsnab” jәm­gııate,  “Ilfani” kibete әzerlәgәn akchalata bүlәklәrgә laek buldı.  IUgıisә berenche әilәneshtә Firdүsneñ “Elit Grant”ı  al­da bara  ide. Bәigelәrdә kө­telmәgәn hәllәrdә kilep chıga  shul. Gadi atlar bәi­ge­senә “Nasıibullin” krestıan (fermer) hujalıgı sponsorlık itte. Tөp priznı “Grom”ı belәn ch1 ıashlek Rinat Ismәgıilov  ıauladı. Iñ  ıash jaidak Airat Әhmәtvәliev (1ch ıash, Saba) һәm 65 ıashlek veteran Rәfıik Mirzekiev ta (Shekshe) bүlәksez kalmadı. 

Sөlgelәrne salıp bilgә

Sabantui kүrke sanalgan kөrәshtә iñ elek  kechkenәlәr mәidan tottı. Ahırdan mәidan urtasında bil birmәs kөrәshchelәr genә  kaldı. Bıel aerım үlchәү kategoriıalәrendә prizerlarnıñ baitagı  alıshındı. IAña Michәnnәn  85 kilogrammlı үlchәүdә bıltırgı  batır Ainur  Mөbarәkov irtәgә Sabantui digәn kөnne genә armiıagә kitep bardı.  Timershıktan 75 kilogrammdagı jiñүche Lenar Vafin bıel kelәmgә chıkmadı. Ә menә 8 tapkır raion Sabantue batırı, 2013 eldan soñ kөrәshtәn kitkәn Aidar Galiev tүzmәde, bıel kulına kabat  sөlge alıp, 2nche batır  kaldı. Bıel kөrәshchelәrne bүlәklәүdә үzgәresh bulgan, prizerlarga 19, 13 һәm 5әr meñ sumlık sertifikatlar tapshırdılar. SHu­­lai uk 1970-1978 ellar Sabantuiları batırı Nәjmetdin Jәlәlievnı һәm iñ kүp chempion kөrәshchelәr әzerlәgәn trener Insaf Fәizerahmanovnı da sәhnәgә chakırdılar. Insaf Hisametdin ulına “Tatar­stan – ıaña gasır” respublika ijtimagıi hәrәkәteneñ Saba jirle sovetı rәise Zөlfirә Iksanova da shәhsi bүlәgen tapshırdı.

Sabantui batırları

IAshүsmerlәr  arasında:

  Absolıut batır –Mihail Kudinov (Iske Ikshermә).

Olılar  arasında

 60 kg. 1.Almaz Bikkinin  (Iske Ikshermә). 2.Aigiz Sәүbәnov (IUgarı Simet). 3. Fәnis Gәrәev (Mamalai); 70 kg. 1.Ramil Timerbaev (Olı SHıñar).  2.Irek Zaripov (Satısh). 3. Aıaz Timerhanov; 85 kg.  1.Insaf SHakirov (Iske Ikshermә). 2.Ilnaz Zaripov (Kerәnne). Bulat SHәihelislamov (Iske Michәn);  100 kg. 1. Dilıus Zakirov,  2. Rәnis SHәvәliev (IUgarı SHıtsu). 3. Danis Zakirov (IUgarı Simet) );  100 kg.nan ıugarı. 1. Radik  Safin (Saba). 2.Aidar Galiev (Ilәbәr). 3. Eduard Jәlәliev (Timershık). Absolıut batır – Radik Safin.

Veterannar  arasında

1.Mөhәmmәtnur Zәkiev (Kildebәk), 2. Nurislam Әhmәdullin (Ishtugan), 3. Minnerәis Әүhәdiev (Timershık).

Avıl Sabantuilarınıñ absolıut jinүchelәre

SHәmәrdәndә: Ilzat Garipov,    Olı Artash һәm Olı Nırtı avıl jirleklәreneñ urtak Sabantuenda – Marat Timergaliev,  Olı Kibәchedә  – Firdus Bәshәrov, IUgarı Simettә – Aigiz Sәүbәnov, IAvlashtauda – Ilvir Zinnәtov, Kildebәktә –  Aidar Fazılov, Leshozda – Ilnaz SHiһabetdinov,  IUgarı  SHıtsuda – Rәnis SHәvәliev, Satıshta – Irek Zaripov, Iske Ikshermәdә – Insaf SHakirov, SHekshedә – Ilgiz SHәimәrdanov, Timershıkta – Airat Latıipov, Timershık Sabantuenda  balalar arasındagı kөrәshtә bash batırga da tәkә tapshırıldı. 3 sıinıf ukuchısı  Raıan Hajievnıñ  bıel bash batır bularak, iñenә tәkә salındı.    Kөektә – Kamil Әүhәdiev,  IUlbatta – Azat SHәihetdinov, Olı SHıñarda – Ramil Timerbaev, Michәndә –   Bulat SHәihelislamov, Kursabashta – Azat Ishakov (Archa raionınnan), Ezmәdә –  Rөstәm Kasıimov.

Balalar uenchıgı – 7500 sum

Halıknı kүp jıigan өchen­che mәidanchık aukcion үtkәrү sәhnәse bulıp chıktı. Saba shәһәr jirlege bashlıgı  urınbasarı  Rasih Hәsәnov “chmeñ – ber, 7 meñ – ike” dip chүkechen uinatıp kına tordı.  Bu uennı Simet ıaklarında kүbrәk  ıaratalar, ahrı.  Ilmir Galimovnıñ 7600 sum akcha birep balalar uenchıgı, Ilһam Galimovnıñ – perenoska, Ilnur Hәbibullinnıñ ventilıator otuı – shunıñ misalı. SHәmәrdәnnәn Rafael Pavlov 8 meñgә 12,5 meñlek velosipedlı buldı. Bıel aukcionda Ike basu Artashtan Gaıanovlardan da bәhetlerәk keshe bulmadı.  Alar ch500 sumga 25 meñ sumlık avtomat ker ıuu mashinası alıp kaitıp kittelәr. Aukcionnan soñ lotereıa uenı bashlangach, Sabadan Lıuciıa Rizvanovanı ikelәtә bәhet bastı. Ul 200 sumlık biletka 12500 sumlık velosiped ottı. Monnan tısh һөnәre buencha ash-su ostası multivarkalı da buldı.

Undүrt elga – 7000 balık

Olimpiıa uennarı – greklar, korrida  ispannar gorurlıgı bulsa,  tatarnı  Sabantuidan bashka  kүz  aldına  kiterү kıen. Ansız – millәt ıatim kalgan kebek bulır  ide.  Sabantui – halkıbıznıñ go­ref-gadәtlәre, iolaları, jır­ları һәm biıulәre bergә kushılgan hezmәt bәirәme – Sabada bigrәk kүñelle үtә. chagıshtırular  urınsızdır, shulai da Telәchedә maturrak bula digәnne ishetep, kүrshelәrgә dә bargan buldı, әmma ber dә  artık jiren tapmadım. Үzebeznekenә jitәme  soñ! Bezdә tamashanı tribunalardan gına tүgel, “Saba dulkınnarı” turı efirga  chıgargach, өidәn dә karap bula. Dөres, uen-ıarıshlarda katnasha  almıisıñ. IUgıisә iñ kızıgı da shunda. Kaiberәүlәr turında әche tellelәr, bүlәk jıep iөri dip tә sөililәr. Ә kem tııa, katnash һәm priz al. Berkem dә mәidanga  chıkmasa, Sabantuinı ıabası gına bula bit. SHunısı kuandıra: bezdә uennarda katnashu digәndә, ıalındırıp tormıilar. “Sabagaz”  idarәse oeshtırgan zur rezina  kүldәn balık totu bәigesendә olısı-kechese suga  kerde. Halıknı ıarıshka  chakırgan Hәnif Timerbaev sөilәgәnchә, mondıi bәige  2003 eldan bashlap  үtkәrelә. “Sabagaz” idarәse suga 500lәp balık  jibәrә һәm ıarıshta 20lәp keshe  katnasha. Dimәk,  1ch el echendә  basseinga chama belәn 7000 balık jibәrelgәn һәm 280 keshe,  һava shartlarınıñ tөrlechә buluına karamastan, suga kerep shul kadәrle balık totkan.  Bu ıarıshnı el saen 200 keshe  karıi dip isәplәsәñ, 1ch elga barısı 2800 keshe rәhәtlәnep ıal itkәn digәn sүz. Balıkchılarga bүlәklәr  alu  өchen shushı  chorga  ıakıncha ch20000 sum akcha totılgan, – dip   sөilәde үze dә elgadan balık totu ıarıshların oeshtıruchı.  Bu sannar, әlbәttә,  ıakıncha gına, әmma shunısı tөgәl fakt – bıel da balık totuda jiñүche bulıp Tүbәn Kamadan kaitkan Kamil Mөhәmmәtjanov tanıldı. Hatın-kızlar ara­sında  Kildebәktәn Lәlә Fәlәhovaga da karp һәm kәrәkә kүp “chiertte”. Sirinә Mөhәmmәtova da kullarınıñ karmaktan ber dә kim tүgel ikәnlegen rasladı.

Akcha – katık echendә

Finans-bıudjet palatası hezmәtkәrlәre үzlәre oeshtırgan katıktan akcha ezlәү ıarıshına plakatlar  kүtәrep һәm 

“Uennar kүp Sabantuida,

Iөzlәr balkıi shatlıktan.

Iñ kızık bәige, duslarım,

Akcha ezlәү katıktan”, – digәn shig&ri ıullar belәn  chakırdılar. Katnashuchılar da kүp buldı, bit-chәch buıala dip tormadılar. Barısı 50lәp keshe katık echennәn SSSR zamanınnan kalgan 5 tienlek bakır akcha  ezlәde. Akcha digәndә, үtkәn ellarda kaiberәүlәr beraz hәilәgә dә bargan: bәigedә avızlarına hәzerge  akchanı aldan kabıp kuep katnashkannar. Bıel uen gadel bardı һәm ir-egetlәr arasında Sabadan Ramil Mөhәmmәtjanov 5 tienne iñ kıska vakıtta tabıp, 2,5 meñ sumga iıa buldı. Hatın-kızlardan bәhet Aiziıa Rәhmәtullinaga  elmaidı. Ikenche  urınnarnı aluchılarga palata rәise 2shәr meñ sumlık konvert birde. Өchenche prizerlar da prizdan kanәgat kaldı. Finansistlar jiñүchelәrgә akchanı bәrhet bukchalarga salıp birdelәr, muennarına “Katık” dip ıazılgan medallәr dә eldelәr әle. SHәp oeshtırgannar, molodcı!

Fәnil Mәүletov.

Miñgәrdә – dөnıa chempionatı

Raion Sabantue  tөgәllәngәnnәn soñ,  halık Miñgәr tamashasın kararga  ashıktı. Hәer, biregә Sabadan gına tүgel, bөten respublikadan ekstrim ıaratuchılar  jıelgan  ide. Miñgәr sabantue үzeneñ programmasın eldan-el  kiñәitә bara. Bıltır biredә  berenche tapkır tөrki halıklar arasında kөrәsh buencha Dөnıa kubogı uzdırılgan  ide. Bıel halık raion tarihında berenche tapkır bulgan vakıiga – ch2 ildәn  150dәn artık sportchı katnashında  үtkәrelgәn kөrәsh buencha  Dөnıa chempionatın karadı. Oeshtıruchılar isәplәve buencha Miñgәr tamashası 52 meñ keshene үzenә jәlep itkәn. Dөnıa   kүlәmendә ıarıshnı achkanda  Rossiıa  kөrәsh federaciıase prezidentı Jәүdәt Minnәhmәtov ıasagan chıgısh ingliz telenә dә tәrjemә itelde. “Bүgen Tatarstanda Sabantuiları үtә,  mөselmannar uraza bәirәmen tөgәllәde, bөten dөnıa futbol buencha  dөnıa  chempionatın   kүzәtә. SHuña  da karamastan,  iөzlәrchә chakrım ıul uzıp, shushı mәidanga – Miñgәrgә   kilүchelәrgә zur rәhmәtemne belderәm. Menә inde 20 el bar kүñelebezne  salıp, Sabantui үtkәrәbez.  Bүgengese aerucha istәlekle – tribunalarda ch2 ildәn kunaklar da  urın  aldı. Bүgen barıbıznı da  respublikabız Prezidentı, Rossiıa һәm Tatarstan  sport ministrlıkları telәktәshlegendә oeshtırılgan  kızıklı һәm mavıktırgıch kөrәsh  kөtә”,–dip  sөilәde ıaktashıbız.

 Һәr tөr ıarıshnıñ iñ kierenke  mizgellәre  – final. Berenche-өchenche  urınnarga  dәg&va kıluchılarnıñ  kүpchelege  Kazahstan, Moldova, Әzerbaijan,  Үzbәkstan, Bolgariıa sportchıları   ide.  Әmma batır  kalu өchen kөrәsh 7 үlchәү kategoriıasendә dә Rossiıa vәkillәre katnashında bardı. Tөmәn өlkәsennәn Egor Egoıan 65  kilogrammga kadәr үlchәүdә  – Әzerbaijan, Olı Mәtәskә egete Azat Nurmөhәmmәtov (70 kg.) – Tajikstan, Tatarstannnan Ilmir Tөhbәtullin (85 kg.)  – Kazahstan, Renas Kәlimullin – Tajikstan, Bashkortstannan Ainur Sırtaev Kazahstan kөrәshchelәren sanaulı  sekundlar echendә arkalarına salıp,  chempion buldılar. Barı Albert Rәhmәtullinga (75 kg.) gına Moldovadan  kilgәn  kөndәshe Timur Besliga belәn hәiran tartıshırga turı  kilde.     chempionatnıñ absolıut batırı bulıp  Musa Gallәmov tanıldı.

  Oeshtıruchılar chempionatnıñ priz fondın 50 meñ dollar dip ig&lan itkәn ide. Berenche urın ıaulauchılarga –3000 dollar, 2nche urınnarga –2000, 3nche urınnarga 1000 dollar tapshırıldı. Jәүdәt Minnәhmәtov prizerlarnıñ barısına da tүbәtәi һәm milli bizәklәr belәn  chigelgәn kamzul da  kiertte әle. Kazahstannan Әskәrhan Askanovka kөndәshen ber sekund echendә jiñүe өchen mahsus priz da tapshırıldı. Gomumәn Miñgәr sabantuenda bүlәklәr muldan өlәshende. Archa raionınnan  kilgәn Rәis Zәinullinga atın iñ  ıahshı bizәgәne өchen chit ilgә ıullama birelde.