Әби дә эшләсә, бәбине кем карар?

Татарстан депутатлары Россиядә пенсия билгеләү һәм түләү буенча яңалык­лар кертүгә исәп тоткан федераль закон проекты буенча фикер алышты. Аңлап алгансыздыр инде, норматив үзгәрешләр мондый: проект кабул ителсә, ирләр – 65, хатын-кызлар 63 яшькә кадәр эшләячәк, ягъни биш һәм сигез ел өстәлә.   

Утырышта депутатлар каршында чыгыш ясаган төп нотыкчы – Россия Пенсия фондының Татарстандагы идарәсе идарәчесе Эдуард Вафин сүзне  Совет чорын искә төшерүдән башлады. Беренче реформалар 1920 нче елларда  кертелә, 1950 нче елларда дәү­ләт пенсиясе билгеләнә. Ә аннан соң инде тормыш шартлары да, гомер озынлыгы да үзгәрде. 2028 ел фаразлары буенча, ирләр­нең уртача гомер озынлыгы – 75,1 яшь, 2034 елда ха­тыннарның әлеге күрсәт­кече 85,3 яшькә туры ки­ләчәк. Уртача гомер озынлыгы, пенсия яшенә җитеп, ул чикне узып киткән кешеләрнекеннән чыгып исәпләнә. Аңа җитә алмыйча вафат булганнар әлеге исәпкә керми. Эдуард Вафин чыгышында берничә тапкыр, пенсиягә чыгу яше озынайтылмаса, киләчәктә эшләүче кешеләр саны ки­сәк азаячагын аңлатты. Башка илләрне дә мисалга китерде.  Бер бездә генә түгел, Молдавия, Әзәрбай­җан, Әрмәнстан, Балтыйк буе республикаларында шун­дый ук үзгәрешләр алдында. Дөрес, пенсиягә ир­т­әрәк чыгу ихтималы булган социаль катлау да бар. Әйтик, биш һәм аннан да күбрәк бала үстерүчеләргә, зыянлы производствода эш­ләүчеләргә шундый өс­тенлекләр каралачак. Мо­ңа кадәр пенсиягә чыгу өчен 30 ел хезмәт стажы җыю кирәклеге турында кисәт­сәләр, законга үзгә­решләр кертелсә, лаеклы ялга чыкканчы, кимендә 40-45 ел бил бөгәргә тиеш буласың. 

Э. Вафин әйтүенчә, республикада якынча 3,9 миллион халык яшәсә, шуның 1,1 миллионы пенсионер һәм аларның яртысы пен­сиягә чыккач та беренче елларда эшләвен дәвам итә. Ә ни өчен эшли дигән сорауны төрле фрак­ция­ләрдәге депутатлар күтәрде һәм үзләре үк җавап та бирде: керем аз булу эшләргә мәҗбүр итә. Биш-алты елдан эштән ки­сәк туктыйлар, чөнки сә­ламәтлекләре какшый. Югары уку йортын тәмам­лаган яшьләр эш таба алмый. Пенсиягә чыгу яшен арттыргач, эшкә урнаша алмау мәсьәләсе кабыргасы белән килеп басмасмы? Эдуард Вафин моңа җавап бирергә алынмады. Утырышта катнашкан Татарстан хезмәт, халыкны эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министры урынбасары Клара Таҗетдинова исә республикада төрле программалар эшләвен һәм Росстат мәгълүмат­ла­ры буенча дипломлы бел­геч­ләр­нең 75 проценты эшкә урнашуын җиткерде.

Дәүләт Советы депутаты Татьяна Ларионованың сораулары да урынлы иде. Пенсия яше арту сәбәпле, авырып, “больничный”га чы­гучылар күбәймәсме, аларның һәркайсына түләү сорала. Бу ягын социаль иминият фонды белән берлектә игътибарга алдыгызмы? Җавапсыз калган сораулар моннан башка да шактый яңгырады. Пенсия­гә чыккан карт-карчык күп вакытын онык карауга багышлый. Әби-бабай эш­ләгәч, бәбиләрне кем карар? Әйе, бездә мәктәпкәчә яшьтәге сабыйлар өчен ясле-бакчалар төзелә, лә­кин җитәрлек түгел. Бала үстергән өчен пособие яшь ярымга кадәр генә түләнә, шуннан соң байтак кына әниләр эшкә чыга, ә бакчага 3 яшьтән генә кабул итәләр. 

Депутат Илсөя Мези­кованың сорау-аңлатмасы да утырыштагыларны җан­ландырып җибәрде. “Минем 40 ел стажым бар, шул еллар дәверендә барлык салымнарны, шул исәптән Пенсия фондына да вакытында түләп бардым. Башкалар да салым түли, шулай булгач, пенсионерны эш­ләүче кеше ашата дип әйтү дөресме? Хезмәт яшендә һәм пенсиягә чыгар алдыннан вафат булучылар да байтак. Аларның пенсиясе нишләп гаиләләренә бирелми?” Әлеге һавада эленеп калган сорау да бик күпләрне кызыксындыра һәм борчуга сала. Тик ул тиз генә чишелеш таба алмас кебек.

Утырышта бер төркем депутатлар, эшләргә кеше җитми, бушлыкны  читтән килгән мигрантлар белән дә тутыра торган түгел дип, чаң сугарга тырышса, икенче төркем закон проектын мондый халәтендә кабул итәргә ярамый диде. Эдуард Вафинга юлланган сорауларның тагын бер күңелгә ятышлысы булды. Аны авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы вәкиле бирде. “Әлеге закон проектын эшләүчеләр авыл хуҗалыгы хезмәтчәннәре турында уйладымы икән, 63 яшьтәге сыер савучыны күз алдына китерәсезме?” – дип сорады ул. Җавап кыс­ка булды: алар хакында положениедә берни язылмаган. Әлеге фикерне депутатлар сорау дип түгел, ә тәкъдим буларак кабул итте. Авылларда сыер савучы, механизатор кебек авыр хезмәт башкаручылар да барлыгын, аларның иртә саусызлануын искәртү чыннан да кирәк иде. Фикерләр төрле булуга, дәлилләр күп китерелүгә карамастан, утырышта катнашкан комитет депутатлары федераль закон проектын күпчелек тавыш белән хуплады. Социаль комитет рәисе Светлана Захарова әйтүенчә, ул беренче укылышта каралачак. Комитет исә тәкъдим­нәр көтә.

Фото: https://pixabay.com

http://vatantat.ru