"Икеле"ңне төзәтергә кил!

- Бердәм дәүләт имтиханнарыннан начар билге алучыларның 25-30 проценты әлеге мөмкинлектән файдаланмаган. Шуңа кү­рә сынауларны болай уз­дыру нәтиҗәле түгел. БДИны ел дәвамында кабул итүче бәйсез үзәкләр булдыру турындагы закон проекты әзерләнде. Сынау биргән өчен укучы дәү­ләт пошлинасы түләргә тиеш булачак, - дип белдерә Рос­обрнадзор башлыгы Сергей Кравцов.

Россиядә БДИны кабат тапшырырга теләмәү­че­ләр саны 10 меңгә җиткән. Әйтик, математикадан 32 мең укучы белемнәрен тагын бер кат сынап карарга булган. Тик укучыларның 20 проценты имтиханга бармаган. Ә рус теленнән 9 мең укучының 30 проценты "2ле"се белән ки­лешкән. Гомумән, көзге им­тиханнар тыныч кына узган. Кагыйдә бозу очрак­лары теркәлмәгән. Имтихан барышын 800дән артык кеше онлайн тәрти­бендә күзәткән.

Быел республика буенча имтихан бирә алмаучылар Әлмәт районында шактый булган. 11 нче сыйныф укучыларының 3,46 проценты аттестатсыз калган. Мөслимдә андый укучылар 2,94 процент булса, Баулыда бу сан - 2,83, Апаста - 2,63, Югары Осланда - 2,38, Актанышта - 1,91, Спаста - 1,59. Бу исемлекне тагын дәвам итәргә була. Ә менә Бөгелмә, Минзәлә, Ютазы, Зәй, Балтач, Менделеевск, Арча, Лаеш һәм башка районнарда барлык укучылар да аттестат алуга ирешкән.

Бездәге укучылар көз­ге имтиханнарга ни дә­рәҗәдә җаваплы караган? Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыгыннан алынган мәгълүмат­ларга караганда, 7-22 сентябрь көннәрендә 9 нчы сыйныф имтиханнарын (ДЙА) вакытында тапшыра алмаган яки нәтиҗәләре начар булган укучыларга өстәмә имтиханнар оештырылган. Математика сынавына - 749, рус теленә 398 укучы кертелгән. Алар арасында икешәр фәннән имтихан бирә алмаганнар да булган. Бу юлы 727 укучы белемен исбатлый алган. Ә 40 укучы исә 9 нчы сыйныфта утырып калган. Әлегә БДИны кабат бирү нәтиҗәләре турында мәгълүматлар юк.

Татарстанда да кайбер укучыларның көзге сынауларга исе китмәгән. Бел­гечләр моны аларның кабат стресс кичерергә теләмәве белән аңлата. Арада әни булырга җыену­чылар да бар. Көллияткә кабул иткәч, тынычланып та калганнардыр, бәлки. Иң мөһиме, әлеге укучылар урамда калмаган. Мәк­тәпләр җәй буе имтиханнарга кабат әзерләү белән шөгыль­ләнделәр. Әлмәт мәгариф идарә­сен­дәге БДИ һәм ДЙА бүле­ге баш белгече Оксана Хә­лимова бел­дергәнчә, укучылар бил­­геләрен яхшырту өчен тырышкан. Тугызынчы сый­ныф укучы­ларының 150се дә "2ле"сен төзәткән. ДЙАны быел 2 меңләп укучы тапшырса, шуларның 931е урта һө­нәри уку йорт­ларына укырга кер­гән. Көзге дулкынга БДИны бирә алмаган 38 укучы килгән. Тик өчесенең кабат математикага "теше үтмәгән".

Теләче районында тугызынчы сыйныф сынавын 1 кеше бирә алмаган. Ул белемен яхшыртып, укуын дәвам итә. Ә БДИны бирә алмаган бердәнбер укучы начар билгегә дә риза, күрә­сең. Мәгариф бүле­гендә әйтүләренчә, ул бала кабат БДИ бирү газабын киче­рергә теләмәгән. Хә­зер көл­лияттә укый икән. Чир­мешән районы мә­га­риф бүлеге белгече Наталья Малешина бел­дер­гән­чә, 9 нчы сыйныф укучы­ларының 14енең билгесе начар булган. Әмма хәзер алтысына былтыргы дә­рес­ләрне икенче кат үз­ләш­терергә туры килә.

Ә математикадан БДИ тапшыра алмаган кыз имтихан пунк­тына бөтенләй килеп тормаган. Мөслим районында хәлләр ничек икән? Билгеле булганча, әлеге район быел белем күрсәткечләре рейтингында иң ахыргы урында тора. Анда 9 нчы һәм 11 нче сыйныфлардан соң 4әр укучы "2ле" алган. 9 нчы сыйныф укучыларының нибары берсе генә имтиханын кабат бирә алмаган. Ә 11 нче сыйныфны тәмамлаган укучылар имтиханнарга бөтен­ләй килмәгән. Алар математиканы авыр үз­ләш­тер­­гәннәр. Хәзер көллият­ләрдә белем алалар. "Бу укучы­ларның мәктәптә ике еллары заяга узды. Алар­ның яхшы баллар туплый алмавында укытучыларны гаепләп булмый. Укучы­ларның белеме йомшак иде. Алдан ук көл­лиятләргә барырга ки­ңәш ителде. Әмма колак салмадылар. Инде 10 нчы сыйныфтан соң техникумнарга китәбез дисәләр дә, ахырга кадәр укуларын дәвам ит­теләр. Ел дәвамында эшли торган бәйсез үзәкләр булдыруны хуплыйм. Балалар белем ягыннан үзләрен әзер дип санагач, теләгән вакытта барып бирә алачак", - ди район мәгариф бүлегенең БДИ бирү буенча координаторы Лилия Галимова.

- Барлык укучыларга да югары белем алырга ди­мәгән. Быел тугызынчы сыйныф укучыларының яртысыннан артыгы урта һө­нәри уку йортларына укырга керде. Узган ел 5 ресурс үзәге ачылса, быел тагын тугызы үз ишекләрен ачачак. Анда белем алучыларга эш тә булачак, хезмәт хакы да. Моңа кадәр, ике дипломы булып та, кайбер яшьләр эш таба алмый интегә иде. Бу дөрес түгел, - дип белдергән иде республиканың баш педагогы Энгель Фәттахов.

Кайбер әти-әниләргә укытучыларның унынчы сыйныфка калырга җыенган көчсезрәк укучыларга мәк­тәптән китәргә кушу тәкъ­диме ошап та бетми. Дөрес, мәктәпнең мондый хокукы да юк. Әмма кайчак ике ел буе ыштан туздырып йөрү­дән дә мәгънә юк бит. Техникум, көллиятләргә вакытында барырга кирәк.

Сәрия Мифтахова.

("Ватаным Татарстан", /№ 157, 21.10.2015/)

http://vatantat.ru/index.php?pg=2870