Икмәк бәясе: үстермәсәң дә начар, үстерсәң дә...

Тикмәгә генә күпләр сатучы күрмәгән арада ипигә, аеруча күмәчкә уч төбе белән йомшак кына басып карамыйдыр шул. Күпереп пеш­кән ипи тышчасы шунда ук үз урынына кайтса, димәк, ул сыйфатлы камырдан пеше­релгән. Андый ипинең исен­нән хәтта башлар әйләнеп ки­тә.

Шөкер, Татарстанның күп төбәкләрендә бер­сен­нән-берсе тәмлерәк ипи пе­шерә­ләр. Белгечләр әй­түенчә, ху­җалыклар сыйфатлы ипи пе­шерү өчен югары җи­лем­сәле бодайны елдан-ел күбрәк кү­ләмдә  җитеш­терә. Тик ме­нә ашлыкны яхшы бәядән сатып алучы гына кими. Мондый хәл­нең сәбәп­ләре нәр­сәдә?
Татарстан авыл хуҗа­лыгы фәнни-тикшеренү институты җитәкчесе Марсель Таһиров cүзләренә караганда, узган гасырның ахырына кадәр ипи пеше­рүчеләргә югары сыйфатлы онны чит илләрдән шактый кыйммәт бәядән сатып алыр­га туры килгән. Үзе­бездә җитештерелгән ашлык башлыча терлек азыгы буларак кулланылган.

Теләк булганда, мөм­кин­лек табыла. Татарстан га­лимнәренең чагыштырмача кыска вакыт эчендә дис­тә­ләрчә яңа сортлар уйлап табуы шул хакта сөйли. Алар­ның һәркайсы җирле шартларны искә алып чыгарылган. Хуҗалыкларда яратып кулланыла.

Яңалык беркайчан да җиңел бирелми. Озак еллар дәвамында Мөслим районы “Урожай” колхозын җи­тәк­ләгән Татарстан һәм Рос­сия­нең атказанган авыл ху­җа­лыгы хезмәткәре Мирха­җиян ага Сәлахов та ул чорны яхшы хәтерли. Хуҗа­лык­та икмәк пешерү өчен ярак­лы бодайны күпләп җи­теш­терә баш­лаучыларның берсе булган ул. Кояшлы көннәр азрак булу сәбәпле, Татарстанда югары җилем­сәгә ия бодай җитештереп булмый, дигән фикерләр өстенлек иткән заманнарда мондый эшкә алыну үзенә күрә бер батырлык үрнәге дә булгандыр.

Хәер, алдагы еллар тәҗ­рибәле игенченең дөрес фи­керләвен раслаган. 1994 елда Татарстан хуҗалык­ла­рында 3 нче класслы бодайны 63 мең тонна җитеш­тергән булсалар, тора-бара бодай культурасы республика чәчү әй­лә­нешендә бе­ренче урынга менә. Статистика мәгъ­лүмат­ларыннан күрен­гәнчә, 2013 елда республика кырларында язгы бодай мәйданы 500 мең гектарда чәчелгән.
Әмма бу урында хал­кы­бызның “күпкә китсә, бал да ачы” дигән мәкален искә алу урынлы булыр, шәт. Урын­­нар­дан алынган хә­бәр­ләргә караганда, амбарларда һәм элеваторларда ятучы  йөз­ләр­чә мең тонна югары җи­лем­сә­ле ипи пешерергә яраклы бодайга хуҗа табу кыен.

Югыйсә ил җитәк­че­ләре, Россия Авыл хуҗа­лы­гы министрлыгы, якын араларда ашлык интервенциясе үткә­рәчәкләре турында белдереп, игенчеләрне Яңа елга ка­дәр үк берничә тапкыр өмет­ләндерделәр. Инде менә яз ишек шакый. Ашлык җи­теш­терүчеләргә яр­дәмгә ашыгучы күренми.
Дөрес, чик буена, диңгез портларына якын урнашкан хуҗалыклардан ашлык сату артканнан-арта, диләр. Әмма илнең башка төбәк­ләре дә бар бит әле. Анда да хуҗа­лыклар ел дәвамында маңгай тире түгеп,  ашлык җитеш­те­рә. Ил башлыклары андыйлар турында ни өчендер һа­ман онытып җи­бәрә.

Ашлыкны амбарларга, элеваторларга урнаштыру белән эш бетми бит әле. Аны киләсе елда да күпләп җи­тештерәсе бар. Бүген исә хуҗалыкларның амбарлар һәм элеваторлар өчен эшлисе килми. Шул сәбәпле, соңгы берничә ел эчендә  югары сыйфатлы бодай җитештерү күләме бермә-бер кимегән. Әйтик, 2016 елда  элеваторларга 280 мең тонна 3 нче класслы бодай сакларга куелса, узган ел бу күрсәткеч 134 мең тоннага калган. Эшләр бо­лай барса, икмәк пеше­рергә яраклы ашлыкны яңа­дан читтән сатып ала башламабыз дип кем ышандыра ала?

http://www.vatantat.ru