Ил хөкүмәте КамАЗга һәрчак ярдәм итәчәк

Икътисадта нинди генә кыенлыклар булса да, ил хөкүмәте КамАЗга һәрчак ярдәм итәчәк. Кичә Чаллы шәһәренә эшлекле сәфәр белән кил­гән Россия Президенты Вла­ди­мир Путин автозаводта беренче йөк автомобиле чы­гаруның 40 еллыгына багышланган тантанада шулай дип вәгъдә бирде. Чарада Татарстан Президенты Рөстәм Миң­неханов та катнашты.

Ил башлыгы үз өлкәсен­дә әйдәп баручыларның берсе дип атаган КамАЗ бүген дөнья күләмендә унберенче урынны били. Илдәге йөк ташу базарының яртысын нәкъ менә шушы оешма машиналары тәшкил итә. "Иң мөһи­ме - КамАЗ бер урында таптанып тормый, гел үсештә. Бу җитеш­терелгән техника күлә­мен­дә генә түгел, аның сыйфатында да чагылыш таба. Яңа техно­логияләр кер­телә, кооперация үсештә", - дип ачыклык кертте ил башлыгы.

Путин бөтен дөньяга танылу алган "КАМАЗ-Мас­тер" командасы уңышлары­ның сәбәбен дә "КамАЗ" машиналарның яхшы сыйфатлы булуыннан күрә. Сый­фатлы булырлык та. 1976 елның 16 февра­лендә автозаводта "КамАЗ 5320" маркалы беренче йөк автомобиле чыгарыла. Шул көннән бирле әлеге "тимер ат" -40 гра­дус­тан +50 градуска кадәрге төрле климат шартларында файдаланылган. Хәзерге вакытта КамАЗ берләшмәсе 40 төр­дәге йөк машинасы, автобус, трактор, двигатель җи­теш­терә.

Бурычның да чиге бар

Техника димәктән, бу хакта кичә хәрби-сәнәгать ко­мис­сиясе утырышында да сөйләштеләр. Ил башлыгы сүзләренә караганда, узган ел Россиядә дәүләт оборона заказы, алдагы ел белән чагыштырганда, яхшырак башкарылган. Чагыштыру өчен: 2014 елда аның 96 проценты үтәлгән булса, узган ел бу күрсәткеч 97 процентны тәшкил иткән.

Путин хәрби сәнәгать тармагында җыелган бурычлар мәсьәләсен дә чит­ләтеп үтмәде. "Заманында без, билгеле бер кыенлык­ларны күз­дә тотып, оборона оешмаларына кредитлар бирдек. Тик бүген бу оеш­маларның бурыч кү­ләме чиктән ашты", - диде ул. Ил башлыгы сүзлә­рен­нән аңла­шыл­­ганча, быелдан Кырым­ның хәрби-обо­рона оешмаларын яңарту­ны да финанс­лый башлаячаклар. "Бу акча Кырым оборонасындагы тех­нологияне яңар­ту, аңа яңа кадрлар әзерләү һәм булган белгеч­ләрнең квалификация дәрә­җәсен арттыруга тотылачак", - дип ачыклык кертте ул.

Агу түгел, су пары

Владимир Пу­тин видео элемтә аша Менделеевск шәһә­рендәге "Аммоний" заводына да старт бирде. Заман­ның иң югары таләп­ләренә җавап бирүче аммиак, метанол һәм карбамид җитеш­терү комплексында елына 20 миллиард сум керем алырга исәплиләр. Гигант төзелешкә ки­лешү 2010 елда Япониянең Йокогама шәһәрендә имзаланган. Кичә исә завод тулы көченә эшли башлады.

"Бар­­лык эшләр дә тиешле вакыт һәм бюджет кысаларында башкарылды, - диде "Аммоний" акционерлык җәмгыя­те директорлар советы рәисе Ринат Ханбиков. - Биредә елына 717 мең тонна карбамид, 717 мең тонна аммиак һәм 233 мең тонна метанол җитеште­рергә исәп­ли­без". Төзелеш бәясе 1,4 миллиард доллар тәшкил итә. Аны "Внешэкономбанк" һәм Татарстан тәэмин иткән. Заводта тәүге продукция - аммиакны узган ел­ның июнь аенда җитеш­тергән­нәр. Зур сәнәгатьне журналистларга да күрсәт­теләр. Ринат Ханбиков алдан кисәтте: заводта бөтен торбалардан төтен бөр­келә. Тик бу агулы матдәләр түгел, ә су пары гына. Заманча комплекс таби­гатькә бернинди зыян китерми икән. Биредә газ синтезы технологиясе кулланыла. Ул исә экологик яктан куркынычсыз булып исәп­ләнә.

"Аммоний"ның зурлыгы шаккатырды. Төзелештә Татарстан, Башкортстан, Тү­бән Новгород өлкәсе, Чуашстан, Пермь крае оешмалары катнашкан. Эшче кулларга кил­гәндә, үзебез­неке­ләр­дән кала, Кытай һәм Япония бел­гечләрен дә чакырганнар. Зур тимер ко­рыл­маларны Менделеевскига кадәр ки­терү өчен, Кама елгасы буенда 400 тонна авырлыкка исәп­ләнгән при­чал тө­зе­гәннәр хәтта. Төзелеш барышын Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов даими күзәтеп торган. Нәтиҗәдә күп кенә проблемалар тиз арада хәл ителде, ди белгечләр. Дүрт ел дәвамында тырышып эш­ләүнең нәтиҗәсе дә күз алдында. Дөнья күләмендә көч-куәте ягыннан "Аммо­ний"га тиң булырлык заводлар нибары икәү генә икән.

Заводта күпме генә йөрсәк тә, эшчеләр очрамады. Биредә барысы да мөмкин кадәр автоматлаштырылган. Комплекста барлыгы 1 мең 350 кеше хезмәт куячак. "Кызганыч, соңгы утыз елда мондый сәнәгать төзелмәде. Шуңа күрә газ синтезы белгечләре бик аз. Аларны ил буйлап җыйдык", - диде Ринат Ханбиков. Завод эшчеләренең уртача хезмәт хакы 58 мең сум тәшкил итә. "Аммоний" килешүгә имза куйган вакыттан алып, 14 ел ярымнан соң үз-үзен аклаячак, дип фаразлана.

Динә Шәкүрова, Эльвира Вәлиева

Ватаным Татарстан