“Мин бүген ураза тотам!”. Балалар мәктәптә ник ашамый?

Бу хакта ашханә җитәк­чесе белән дә сөйләштек. Әмма алар ланч-бокс системасына күчүләре, тәнәфес­нең кыска булуы, балалар­ның ашарга өлгермәүләрен җиткерде. Бу проблема Казанда гына түгел, республика районнарында да бар икән. Моны Дәүләт Советы­ның Социаль сәясәт комитеты депутатлары үзләре барып күргән.

Комитет җитәкчесе урын­­басары Татьяна Воропаева шак­каткыч мисаллар китерә. Баксаң, хәзер мәк­тәпләрдә укучыларның сә­ламәтлеген шәфкать туташы түгел, ашха­нә мөдире кайгырта икән.

– Сәламәтлек турында мәгълүматлар теркәлүче журналны бары тик шәф­кать туташлары гына тутырырга тиеш. Ә кайбер авылларда алар бөтенләй юк. Мәктәп шәфкать туташы эшен авылдагы фельдшер башкара. Күп кенә җир­ләрдә СанПиН нормалары бөтенләй үтәл­ми. Ашханәдә эшләүчеләр азык­ның күпме сакланырга тиешлеген дә белми. Бу бит – җинаять, – диде депутат. – Күп җирдә ризык әзерләү­­нең технологик картасы юк. Балага ризыкны да үзләре ничек тели, шулай салып бирә. Аш пешерү тәртибен бел­мәү­челәр дә бар. Каян карап пешерәсез, дигәч, әллә кайчангы китапларны күрсә­тәләр. Бер мәктәптә аш пеш­кән кәстрүлне күреп шаккаттым – өч бармак киң­легендә май катламы. Шуны бала ничек ашарга тиеш соң?

Республика мәктәплә­рендә ике атнага төзелгән махсус меню буенча ашаталар. Әмма Татьяна Воропаева, үз күзәтүләреннән чыгып, моның үтәлмәвен әйтә. Шулай ук ул, мәктәптә бала акча түләп туклангач, пе­шек­челәр дә, укытучылар да бушка ашарга тиеш түгел, ди.
Депутатлар мәктәптәге туклану сыйфатын тик­шер­гәндә, Лениногорскида паль­­ма мае кушылган пе­ченьегә, сертификаты булмаган тозлы кыярга, бозылып ятучы җимешләргә тап булалар. Казанның бер мәктә­бен­дә чишенү бүлмә­сендә йомыркалар саклыйлар икән.

– Бер мәктәптә шундый хәлгә дә тарыдык. Коймак­ларны Мәскәү өлкәсеннән кайтарганнар. Үзебездә пешереп булмый микәнни? Гыйнварда срогы чыккан камырны 10 апрель­дә дә кул­ланалар иде әле. Мәк­тәпкә кайткан товарның кая киткәне, күпме тотылганы исәптә булырга тиеш. Мо­ның өчен бер технолог ки­рәк, – ди Татьяна Воропаева.

Балаларның туклануы турында күпме сөйләнсә дә, хәлләр әллә ни яхшырмый. Дөрес, тикшерү киләсе булса, ашханә танымаслык үз­гәрә. Әллә нинди матур савытларга тәмле ризыклар “менеп кунаклый”. Ә чынлыкта ничек соң? Ике баласы мәктәптә укучы Фәйрүзә ханым хәзер балаларын көндез өйдә пешереп ашатып китә икән.

– Улымның ашыннан ике тапкыр чәч чыкты. Бу бит – башка сыймаслык хәл. Пе­шекчеләрнең өстендәге ки­емнәрен күрсәгез иде. Бу хакта мәктәп җитәкчесенә дә җиткердек. Күзәтү органнары да килеп китә. Әмма бер дә алга таба үзгәреш юк, – ди ул. Әлбәттә, бу – бөтен мәк­тәпләрдә шулай дигән сүз түгел. Кай­берләрендә ресторандагы кебек ашаталар, балалар да канәгать. Бар мәк­тәп ашха­нәсен бертөрле итәр­гә нәр­сә комачаулый соң?

Татарстанның фән һәм мәгариф министры урынбасары Алсу Әсәдуллина, аш­ха­нәләргә капиталь тө­зек­лән­дерү кирәк, ди.

– Хәзер ашханәләр элеккеге кебек түгел. Күбесендә заманча җиһазлар куелган. Хәтта савыт-саба юа торган машиналар урнаштырылды. Төзекләндерү өчен акча бү­лен­де, быел бу эш дәвам итә­чәк, – ди ул. – Республикада яшәүче 52176 баланың 29088е бушлай ашатыла. Бер укучыга туклану өчен бюджеттан кө­ненә 7 сум 40 тиен акча би­релә. Калганы йә үзләре мәк­тәп бакчаларында үс­тер­гән яшелчә, җи­ләк-җи­меш исә­бен­нән, күп очракта әти-әни кесә­сен­нән оештырыла. Әл­бәттә, ри­зыкның сый­­фа­тын­нан зарланулар бар. Бу өлкәдә эшлисе эшләр күп. Ата-аналар белән элемтә булсын өчен, безнең сайтта туклану мәсь­ә­ләләренә караган бүлек эшли. Шулай ук укучылар өчен “Ашадым һәм канәгать” (“Поел и доволен”) дигән мобиль кушымта булдырдык, – ди ул.

Мәктәп ашханәләрен Рос­потребнадзор вәкил­лә­ре контрольдә тота. 2018 елда Актаныш һәм Арча­ның Казанбаш мәктәп­лә­рендә ки­леп чыккан ризык аша эчәк инфекциясе эләгү оч­рагы итәк-җиңнәрне җы­яр­га өй­рәтте кебек. Әм­ма шулай да белгечләр мәк­тәп­ләрдә бозылган ризыклар булу, саклану вакыты үтәл­мәү, кухня кирәк-ярак­ла­рының чиста булмавын яшер­ми.

Яшел Үзәндә ветераннар советы вәкилләре җә­мәгать контроле оештырган. Алар, һәр мәктәпкә барып, туклану системасын тикшерә ала. Алсу Әсә­дуллина киләчәктә бу ысулны да куллану мөмкин­леген әйтте. Ба­лаларның туклану проблемасы Дәүләт Со­ветының чираттагы утырышында да күтәреләчәк.

Фото: http://www.vatantat.ru
http://www.vatantat.ru