Хәрби паек ачлыктан коткарган

Пермьдә яшүче Наҗия исемле сеңлекәшләре дә бар. Яшьлек чорлары авыр сугыш вакытына туры килгән. Әтиләре 1941 елның 31ноябрендә Бөек Ватан сугышына киткән. Суслонгердагы ачлык, авыр физик хезмәт аркылы уза. Бибитайфә апа тормыш иптәшенең шушы коточкыч лагерьга эләккәнен ишетеп, ике тапкыр, өйдә булган ашамлыкларны алып, янына да бара. Гариф абый сугышка киткәч, 1942 елда авыр яралана һәм хәрби госпитальдә ятканда немец самолётларының бомбага тотуы вакытында һәлак була. Әниләре, Бибитайфә күмәк хуҗалыкта сыерлар сава, аның өстенә аларны төнге көтүгә дә алып чыга. Кызы, Фатыйма хезмәт юлын хуҗалыкның Кырлай кушаматлы байлардан калган бакчасында яшелчә үстерүдән башлый. (Ул вакытта Байлар Сабасында дүрт күмәк хуҗалык булган: “Кызыл Көрәш” (рәисе – Хәмидулла Хуҗиәхмәтов), “Гимн” (Сәй­фулла Рәхмәтуллин), “Каганович” (сугыштан бер кулы яраланып кайткан Галим Әхмәтгәрәев җитәкли) һәм “Фронтовик” (Йосыф Фатыйхов). Аннан кызны атларга салам турарга күчерәләр. Ачлык үзен бик сиздергәч, әниләре Хәмидулла Хуҗиәх­мәтовка барып ашлык сорый. Башкасы булмау сәбәпле, аңа 6 кило арпа бирәләр. Аны Тенеки авылына тегермәнендә он итеп тартып, җилгәреп, ипи пешереп ашыйлар. Аннары күмәк хуҗалык җитәкчесе Бибитайфә апаны фронт өчен төрле кирәк-ярак ясаучы промкомбинатка эшкә җибәрә. Комбинат хәрби саналгач, аз-маз булса да ипи паёгы бирелә. Менә шушы ипи коткарып та калгандыр инде аларның гаиләләрен. Фатыйма апаның энесе Сә­гыйть абый да ике класс кына белем ала һәм башкача уку мөмкинлеге булмаганлыктан күмәк хуҗалык сы­ерларын көтә башлый. Авыр була 9 яшьлек малайга 50шәр баш сыерны көтүе, ләкин түзә. “Бигрәктә аяк киеменең начар булуы үзәккә үтте. Төнге каравылга калганда аяклар җылынсын өчен сыерның җылы тизәгенә басып тора идек”,– дип искә ала Сәгыйть абый. Урманда атлар саклаганда аңа бик каты салкын тия, әнисе Бибитайфәнең дәвалары гына коткарып кала үзен.

Егет Семипалатинск шәһә­рен­дә өч елын хезмәт итеп үзе­нең хәрби бурычын үтә­гәч, 1961 елда, “Сель­хоз­техника”да оештырылган курс­­ларда укып, тракторчы таныклыгы ала. Аны Котдус абый Кәримовка ярдәмче ком­байнчы итеп билгелиләр. Шушы ук елны “Т-54” тракторына Билал абый Мусинның алмашчысы булып күчә. Үз гомерендә – 1961 елдан башлап лаеклы ялга чыкканчы, ягъни 1997 елга кадәр ике “Т-74”, бер Т-75 һәм “Волгарь» тракторларында хуҗалык басуларын ничә мәртәбәләр тырмалаганын, сөргәнен үзе генә белә. 1978 елда аны фидакарь хезмәте өчен Почет Билгесе ордены белән бүләкләгәннәр. Апасы Фатыйма да гомерен күмәк хуҗалыкта сыер савуга багышлаган. Икесе дә күп еллар район, авыл Советы депутатлары булганнар. Рәсемнәре Мактау тактасында торган.

Хәзергесе көндә апалы-эне­ле Гариповлар икесе дә лаеклы ялда, тыныч, матур тормыш кичерәләр. Әниләре, Бибитайфә апаны, картлык көнендә олылап карап, тәрбияләп яшәтеп соңгы юл­га озатканнар. Менә шун­­­дый гомерләрен туган җирләренә багышлап картлык көннәрен тыныч тормышта яшәүче ветераннарыбыз да бар әле безнең! Алар алдында хөрмәт белән башыбызны иябез!

Муса Абдуллин.