Ришвәт җиле каян исә

Мәсьәләгә җәмәгатьчелек­нең игътибарын ныграк җәлеп итү өчен Берләшкән милләтләр оешмасы тарафыннан коррупциягә каршы Халыкара көрәш көне дә булдырылды. Ул 2004 елдан алып 9 декабрьдә билгеләп үтелә. Коррупциягә каршы көрәштә һәр нәтиҗәле чара үзен аклый. Массакүләм мәгълүмат чаралары да бу эштә өлеш кертә ала. Узган атнада “Татмедиа” акционерлык җәмгыяте кор­рупциягә каршы тору мәсьә­ләләре буенча жур­налистларның квали­фи­кациясен күтәрү кур­­сы оештырган иде. Психо­логия фәннәре кандидаты, профессор Юлия Андреева “Журналист тикшерүе” жан­рының үзенчәлекләре турында сөйләде. Әлеге жанрда эшләүдә чыганаклар һәм персонажлар табу –катлаулы процесс һәм соңыннан янауларга да әзер торырга кирәк. “Бу очракта сез нишләр идегез?”– дип сорау куйды үзенең дә шундый вәзгыятьтә калганы булган профессор һәм җавап та бирде. Нишләгән, дисез? Аңа коррупция факты турында мәгълүмат бирүчеләр бандитлар бе­лән бәйләнешкә кергән. Шуннан соң “Түбә астында” булып чыккан журналистка янаулар тукталган.

Коррупция җиленең кайсы тарафлардан үсүен анализлауда социологик сораштырулар да әһәмияткә ия. Күптән түгел “Ришвәтчелек турында Татарстан Республикасында яшәүчеләрнең фи­керләрен өй­­рәнү“ со­циаль-икъти­садый мо­ни­торин­гы буенча 2018 елның социологик тик­ше­рүләр нәтиҗәләре бил­геле булды. Сора­шуларда 18 яшьтән өл­кәнрәк төрле социаль хәл­дәге 3110 кеше катнашкан. Тикшерүләрнең төп объектлары рес­пон­дентның шәхси риш­вәтчелек тәҗрибәсе, коррупция сәбәпләре һәм аның белән көрәш чаралары булган. Сорашуда катнашканнарның 39,4 проценты ришвәтчелекне үзендә һәм шәхси тормышында тойган. Муниципаль берәмлекләрендә төп проблемалар дип республикабызда яшәүчеләр түбәндәгеләрне саный: ки­бет­ләрдә товарларга бәяләрнең югары булуы; эшкә урнашу кыенлыгы; юлларның һәм күперләрнең начарлыгы; хезмәт хакының түбән булуы һәм аны вакытында түләмәү; авыл хуҗалыгы, торак-коммуналь тармагындагы проблемалар. Респондентларның төп өлеше коррупцияне уртача дәрәҗәдә калган дип бәяли, ягъни татарстанлыларның ришвәтчелек турында фикерләре соңгы өч елда әллә ни үзгәрмәгән. Саба районында коррупциянең дәрәҗәсе югары дип санаучылар 16 процент тәшкил иткән. Ягъни муниципаль берәмлекләр арасында без 13нче урында. Безнең районнан сораштыруда кат­нашучыларның 15 проценты үзенең коррупцияле вәзгыятькә таруын таныган. 2017 елда андыйлар тагын да күбрәк 25 процент булып чыккан. Без бу яктан Яшел Үзән районыннан һәм Яр Чаллыдан гына калышабыз. Мисалга, күрше Теләче районында андыйлар юк дәрәҗәсендә. Сораштыруда халыкның эшчәнлекнең төрле өлкә­ләрендә хезмәт урыныннан файдалану фактлары буенча да халыкның фикере ачыкланган. Саба респондентларының 30 проценттан ар­тыгы андый факт­лар власть ор­­ганнарында (ту­ган җепләре һәм әш­нәлек мө­нә­сә­бәт­ләре буенча) кү­зәтелә дип санаган районнар исемлегенә кер­гән. Шулай ук саба­лыларның 30 проценттан артыгы җирле матбугатта коррупциягә каршы материаллар да җитәрлек түгел дигән фикердә.

Шунысы сөендерә, Татарстанда яшәүчеләрнең 46,2 проценты коррупция хәленә эләгеп, ришвәт бирүдән баш тарткан. Төп сәбәп сыйфатында үз проблемаңны башка юл белән хәл итү мөмкинлеге аталган. Сорашуда катна­шу­­чы­ларның 29 проценты, дәүләт тарафыннан үт­кәрелә торган чаралар ришвәтчелекнең кимүенә китерәчәк, дигән фикердә. Шулай булсын иде.

Фото: https://pixabay.com | sajinka2