«Телсез»ләрнең телен кем аңлар?!

Альмира Мәүлетова, 13 гыйнвар 2024 - 10:30

1626

Югары Шытсу авылында яшәүче Рауза апа Әхсәновага 88 ел гомерен ишетми, сөйләшми гомер итү бер дә җиңел булмагандыр. Тик ул зарланмый, аның йөзе һәрвакыт көләч, ишарәләр белән генә булса да ул үзенең әйтергә теләгән сүзен аңлата.

Рауза апа килене Әлфия белән яши. “Без бер-беребезгә иптәш. Эштән соңга калып кайтсам да, ул мине юксынып, кочаклап ала”, – ди Әлфия апа. Начар ишетүчеләрнең телен өйрәнү килен кешегә бик авыр булса да, 36 ел бергә яшәү дәверендә, алар бер-берсен бик яхшы аңлый.

Рауза апа тумыштан ишетми. Әтиләре 1938 елда үпкә чиреннән вафат була. Бертуган апасы ул вакытта гаиләсе белән Чиләбедә яши. Шуңа күрә ул төп йортта әнисе белән генә кала. Тормыш юлында бер ялгызы гына калмасынга, аны кияүгә бирәләр. Әсхәдулла абый шулай ук сөйләшми, тик тумыштан түгел. Малайга 4 яшь вакытта, аның башына ат типкәннән соң, теленә зыян килә.

Рауза апа белән Әсхәдулла абыйның ике баласы туа: Нигъмәтулла һәм Расиха. Аларны әбиләре үстерә. Малай белән кызга 3-4 яшьләр тирәсендә әбиләре олы кызларына Чиләбегә китә. Әйләнеп кайтканда, Нигъмәтулла белән Расиха сөйләшүләрен оныткан була инде. Соңрак кабат телләре ачыла.

Әхсәновлар 49 ел бергә гомер кичерә. Әсхәдулла абый 80 яшендә вафат була. Соңгы 2 елында аның күзләре дә сукырая. Инфаркт та кичерә. Әтисе үләренә 2 ел кала уллары да 43 яшендә якты дөнья белән хушлаша. Бу вакытта аның кызы Әдиләгә 19 яшь була. Әлфия апа ире белән 20 ел гына яшәп кала.

Әхсәновларның кызы Расиха апа тормыш иптәше белән 3 бала үстергән. Язма героеның хәзерге көндә 4 оныгы һәм 4 оныкчыгы бар. Аның куллары ял итүне һич белми. Матур-матур киезләр, башмаклар бәйли, тегү машинасының да рәтен белә. Җәй көне үрдәкләр үстерә, бакчадагы печәннәрне чаба. Мобилизацияләнгән ир-егетләргә калын оекбашлар бәйләү өчен йон җегерли.

– Ул бар эшкә дә бик оста. Әгәр дә сөйләшә алса, Рауза бик алга киткән кеше булыр иде, мөгаен, дип әйтә иде күршебез. Кызым Әдилә, әни, мин бик күңелле яшибез, Аллага шөкер. Күңелле темаларга әңгәмәләр корабыз. Әни телевизордан төрле кинолар яратып карый. "Саба таңнары" газетасы белән бик теләп танышып бара. Укыган вакытта Шытсу сүзен күреп алса, кем яки нәрсә язулары турында кызыксына башлый. Кыскасы, йортыбызның бик кадерле кешесе, йозагы ул, – ди Әлфия апа.