Yashelchә үsterergә өirәndelәr

Difenil belәn belәn eshkәrtelgәn alma ashap faida urınına zııan gına kүrүeñ bar. Dimәk, ber genә ıul – үzeñ үstergәnne kүbrәk tabınga  kuıu ıagın kaigırtırga  kirәk. Bakchachılık – uen esh tүgel, ul kүpmeder michurinlık, jirgә yakınaıunı  sorıi. Nәtijәse bulsın disәñ, bu shөgılgә belgәnnәrdәn өirәnergә  kirәk. Bu eshkә respublikada “Tatsort-semovotsh” jәmgıyate general direktorı, Tatarstannıñ atkazangan avıl hujalıgı hezmәtkәre, avıl hujalıgı fәnnәre kandidatı Haris  Kamaliev alıngan. Ul avıl raionnarında esh bula. Galim uzgan jomgada Sabaga kilep, gimnaziyadә raion mәgarif uchrejdenielәree direktorların, tәjribә uchastogı mөdirlәren  mәktәp bakchalarında mul uñısh alu serlәrenә өirәtte. Bashta үzenә genә has energiya belәn 1,5 sәgatlek  teoretik dәres үtkәrde. Jirne dә keshe belәn chagıshtırdı belgech һәm aña bashta diagnoz kuyarga kirәklegen iskәrtte. Avırmas өchen faidalı matdәlәr, mikroelementlar sandıgı bulgan sugan-sarımsaknı isenә karamıicha, eshrak kullanırga tәk&dim itte. Kibettәge  yashelchәlәrgә kızıkmaska  chakırdı. “Tөzeleshtә arzanlı eshche  kөchlәr tәrәzә tөbenә kuelgan sheshәdәge sөtneñ atnalar bue әchemәvenә  sөenә һәm soñınnan chirlәp kitkәnenә aptırıi. chit ildәn kertelgәn jilәk-jimesh, yashelchә  үskәn plantaciyalәr gerbicidlar  belәn shul dәrәjәdә eshkәrtelә, bernichә eldan uchastok berni үsmәs jirgә әilәnә. Ә bez shunı  ashıibız. Yogıisә shularnı үz bakchabızda үzebezneñ өstәlgә kuıudan, kıshlık zapas hәstәrlәүdәn tısh, hәer itep өlәsherlek kүlәmdә үsterә alabız,  –  di  Haris Bәdretdin ulı.

Cheremә һәm kөl – iñ yahshı ashlama icәnlegen dә fәnni dәlillәde. “Ul үsemleklәr өchen kirәk bulgan mikroelementlar koncentratı. Anda bakteriilar һәm mikroblar ıuk”, – di belgech.

Bez үzebezne yashelchә genә utırta belgәn keshegә sanıibız. Әmma teoriyadәn soñ bakchaga chıgıp, Haris Kamaliev master-klassta katnashuchılarga ostalıkların kүrsәtergә kushkach, monıñ alai tүgellege  achıklandı. Gamәli өleshtә galimneñ barlık soraularına  dөres javap birep bargan Michәn mәktәbe direktorı Ravil Shәidullin da, shulai uk raion mөhtәsibe Ainur hәzrәt tә pomidor utırtkanda beraz  yalgıshtılar. Alar buraznanı kөnyaktan tөnyakka taba  yasadılar, tөpkә salıngan cheremә һәm  kөlne bakcha kultivatorı belәn butamadılar, sunı az siptelәr. Dөres itep galim үze eshlәp   kүrsәtte. Bakchada rәtlәrne nichek telәdeñ, shulai tүgel, ә kөnchıgıshtan kөnbatıshka taba yasarga kirәk ikәn. “Bu koyash nurları үsemleklәrgә tөshsen, fotosintez aktivrak barsın өchen kirәk. Kishәrleklәrne planlashtırganda barlık korılmalarnı,  uchastoknıñ tөnyak өleshenә urnashtırırga kirәk. Ә kөnyaknı yashelchә bakchası өchen kaldırıgız. Minem dacha buencha kүrshem үz uchastogında kөn-tөn eshli һәm һәrvakıt gajәplәnә. “Atnaga ber mәrtәbә kilәseñ, berenche kıyarnı sin өzәseñ, pomidorıñ aldan kızara, iñ ıugarı uñısh alasıñ” di. Javap gadi – ul barısın da ıshıkta үsterә. Anda nindi uñısh bulsın, – dide añlattı Haris Kamaliev.

  Raionda mәktәp yanı tәjribә uchastoklarınıñ gomumi mәidanı 10 gektardan artıp kitә. “Tatsort-semovotsh” jәmgıyate direktorı әle mәidannarda  үsterү өchen sıifatlı sugan, chөgender, kisher orlıkları  alıp   kilgәn  ide. Galim өirәtkәnchә eshlәsәlәr, bakchada yashelchәdәn el saen mul  uñısh jıep alırlar әle. Anıñ  kiñәshlәre hәzer achık  һavaga pomidor, kıyar kүcherergә jıenuchılar өchen dә faidalı bulır dip uilıibız.

Foto: Fanil Mauletov