Туфан ага сөенер иде

Йорт капкасыннан килеп керүгә үк, кунакларны бөек шәхесебез Туфан ага Миңнул­линның сурәте төшерелгән зур элмә такта каршылый. Туфан ага җиткергән бакча – йорт та күзгә күренеп үз­гәргән, матурланган. Ишегалдын ямь­ләндереп үсеп утыручы әллә ничә төрле гөл-чәчкәләр, алмагачлар күңе­л­не иркәли. Мәрхүм Туфан ага да чә­чәкләрне бик ярата иде шул... Әтисе яратканга гына түгел, кызы Әлфия ханым үзе дә гөл-ганҗәләргә мөкиббән. Шул чәчәкләрдән ерак түгел генә, үзе дә затлы бер гөл булып бар гомерен театрга багышлаган, легендар артистка Нәҗибә апа Ихсанова кунак­ларны көтеп утыра. Әнә кап­кадан, беренчеләрдән булып артистка белән күре­шергә дип 81 яшлек Азия Ситдийкова йөгереп килеп керә.

 
– Менә бу мин инде, дәрес вакытында парта артына яше­реп челтәр бәйләүче Азия, таныйсыңмы, дип сүз ката ул танылган сабакташына.

Нишләп танымасын, таный Нәҗибә апа, сабакташын кочакларын җәеп каршы ала... Баксаң, бу ике яшьти Буралы авылы мәктәбендә 7 нче сыйныфка кадәр бергә укыганнар, бер парта артында утырганнар икән.

–  Гаиләдә бер малай, алты кыз булып, барысы да бик тырыш, эш эшләп ныгып үскән балалар алар. Бергә дус булып йөрү өстенә тора-бара Нәҗибә Ихсанова белән кодачаларга әйләндек. Ту­га­нымның кызы Альбина Нә­җибәнең икетуган энесенең малаена кияүгә чыкты. Башта мәктәптә пешекче, җыеш­тыручы булып эшләдем, аннан 1979 елны авыл мәдәният йортында җитәкче булдым. Артист булмасам да, Нәҗибә Ихсанова кебек гомер буе театр уйнадым. Нәҗибә апагыз белән очрашкач: ”Менә мин синең кебек Мәскәүләргә барып укып йөрмәсәм дә, Галиябануны да уйнадым, дип шаярта идем әле. Ә Нәҗи­бәнең рольләренә килгәндә, күңе­лемә иң хуш килгәне “Әл­дермештән Әлмән­дәр”­дәге Өммия роле”, – дип, хати­рә­ләре белән уртаклашты бү­ген­ге көндә Җәлил бистә­сен­дә кызларында гомер итү­че, әле дә булса яратып чи­гүләр чигүче Азия әби.

Әнә Азия апа артыннан ук бер-бер артлы авыл күчтә­нәч­ләрен күтәргән әби-апалар Нәҗибә Ихсанова белән кочаклашып күрешер­гә чират көтеп тора. Менә ишегалды күрке булып утыручы гөлләргә тагын бер яран өстәлә. Монысын Урсай авылы ветераннар оешмасы җитәкчесе Рузилә Зарипова алып килгән. Тумышы белән Буралы авылыннан булган 88 яшьлек Дөрлебанат әбинең дә Нәҗибә апага дип биреп җибәргән өч дистә йомыркасын кызлары Миңлегөл бе­лән Гөлфия апалар ватмый-нитми генә алып килеп җит­кергәннәр. Чәкчәк, бал, каймак, кәҗә сөте, тозлы кыярлар дисеңме, барысы да як­ташларның артисткага булган җылы мөнәсәбәте, олуг хөрмәте итеп кабул ителде. Чәкчәк дигәннән, авызда эреп китүче әлеге милли ризыкны, ошбу өлкәдә танылу алган, чәкчәк җитештерү буенча эшмәкәр Фәридә ханым Шәйдуллина пешереп алып килгән. Зур казанда пешкән пылау да аның тырыш хезмәт нәтиҗәсе булып чыкты, ирен­мәгән, таң белән торып пе­шер­гән ул аны. Буралыдагы җирле “Ак калфак” оешма­сының да җитәкчесе икән әле Фәридә ханым. Сүз уңаеннан, Буралыда 350дән артык хуҗалык барлыгын да әйтим.

“Нәҗибә апаны күрергә Азнакай районының – Буралы, Чалпы, Урсай, Мәндәй, Чубар Абдул авылларыннан кырык биш кеше килдек. Әле килергә теләүчеләр тагын бар иде, автобуста урыннар чикле булганлыктан гына калдылар. Бу уңайдан, безне транспорт биреп куандырган Азнакай районы башлыгы Марсель Зөфәр улы Шәй­дуллинга олуг рәхмәтлә­ребезне җиткерү урынлы булыр. Арабызда авыл фермаларында эшләп лаеклы ялга чыккан өлкән апа­ларыбыз да бар. Якташыбыз белән горурланабыз, шулай ук Туфан абый­ны да юксынабыз”, – диде үз чыгышында чәкчәк остасы.

Җырлы-моңлы аралашу Нәҗибә Ихсанованың кызы белән кияве – Әлфия һәм Корбангали Юнысовлар әзер­ләгән табын янында күңелле рухта дәвам итте. Кунаклар Туфан абыйның самавырыннан чәй эчте, хис-кичереш­ләре белән ур­таклашты.

Ике дистә елдан артык Чалпы авылында мал табибы булып эшләгән, “Йөрәк маем” (Т. Миңнуллин) спек­так­лен­дә, үзенең оныкларын әдәп, тәрбиягә өйрәтүче Асимә карчык ролен Нәҗибә Ихсанова башкаруында яратып тамаша кылучы Сәвия апа Тимеркәева исә Нәҗибә апа янәшәсендә моңлы итеп җыр сузды. Танылган артист­каның Чалпыга еш кайтуын, аны ничек якын итеп каршы алуларын искә алды ул. Ә Нәҗибә апа, әйткәнемчә, җидееллыкны Буралыда тә­мамлап, үзләреннән 20 чак­рымдагы Чалпы урта мәк­тәбендә укыган. Чалпы турында сүз чыккач: ”Ул елларда гомер юлда үтте”, – дип сөй­ләгәне бар иде Нәҗибә апа­ның. Кыш көннәре авылга кайтып йөрү өчен бертуган апасы Нәкыя белән икесенә бер чаңгы бирүләрен, чаң­гыда җилдергән Нәкыя апасы артыннан, җилкәсенә капчык аскан хәлдә, калмаска тырышып чабуларын, яннарыннан кошевка чанага җи­гелгән ат белән узып китү­ләрен әйткәннәре дә хәте­ремдә яңарды. Кызганыч, Нәҗибә апаның утызлап кына йорттан тор­ган, матур табигатьле туган авылы Бук­лы (авыл көтү туплау урынына салынганга шулай атала) юк инде. Авыл халкы кайсы кая китеп урнашкан. Авыл халкы дигәннән, ошбу очрашудан, Азнакай районында бик актив, оптимистик, иҗади рухтагы халык яши икән дигән фикер калды. Барысы да җырлый, бии дигәндәй... Гармунчы Ильяс Әюпов (хатыны Рузалия дә оста җырлый икән) уйнавына битараф калу мөмкин түгел. Кем әйт­мешли, бөек артистканы кү­рергә дип бер автобус авыл артистлары килгән... Күз алдына китерәм: авыл кеше­ләрен яратучы, аларны үз әсәр­ләрендә тасвирлаучы, авылга мәдхия җырлаучы Туфан ага Миң­нуллин исән булып, бу тамашаны күрсә, ничек сөенер иде... Шул уйлар бе­лән аның сурәте төшерел­гән плакатка багам. Ә ул: ”Авыл җәмгыятьне сафландырып тора торган чишмә башы кебек. Милли гореф-гадәт­лә­ребез, телебез исән калсын дисәк, авылларыбызны сак­ларга бурычлыбыз”, – ди төсле.

Фото: http://www.vatantat.ru
http://www.vatantat.ru