Халык хөкеменә

  Мәхкәмә эшчәнлеге турындагы мәгълүматтан хәбәрдарлык ха­лыкның хокукларының һәм мән­фәгатьләренең яклануда булачагына ышанычын ныгыта. Узган 2024 елда  илебездәге сәяси вәзгыять катлаулы булса да, хокук тәртибе торышында тотрыклылык  сакланды. Монда башка хокук саклау органнары белән беррәттән, суд  хезмәткәрләренең дә   өлеше  зур. 

2024 елда федераль  судьялар тарафыннан барлыгы 1018 эш һәм материал карап хәл ителде. Бу 2023 ел күрсәткече белән чагыштырганда 305 эшкә, ягъни 32 процентка күбрәк. Шуларның 153е җинаять эше һәм җинаять кылу белән бәйле булган материаллар. Хөкем ителүчеләргә карата  күрелгән чараларга  килгәндә 10 гаепләнүче мәҗбүри эшләргә, 2 кеше төзәтү эшләренә, 5 кеше штрафка тартылды. Ирегеннән 11 җинаятьче  мәхрүм ителде, әлеге  чара 10  кешегә шартлы рәвештә кулланылды. Ягъни  алар  сынау  срогы белән  иректә  калдырылды. Өч гаепләнүченең  иреге чикләнде.

Суд тарафыннан  2024  елда 4848 гражданлык,  административ  эшләр һәм  материал  каралды. Шуның 865е – федераль,  3983е җәмәгать судьяларына тапшырылды. Судка гариза  бирүчеләр дәүләт  файдасына 4 198 293 сум   күләмендә  дәүләт пошлина­сы түләделәр. Эшләрне карау нәтиҗәләре буенча дәүләт ке­ременә 331 393  сум күләмендә дәүләт пошлинасы алынды. Суд тарафыннан гражданлык  эшләре буенча 122 860 433  сумлык дәгъва таләпләрен канәгатьләндерү турында карарлар чыгарылды.

Административ хокук  бозулар  буенча  467 кеше җаваплылыкка тартылып, аларга билгеләгән штраф  күләме 3 264 200 сум тәшкил итте. Шуның 77 проценты түләнде.   Мәҗбүри эш – 16, арест  33 кешегә билгеләнде, 220 хокук бозучыга  язмача кисәтү ясалды. Административ  эшләрнең  күпчелеген дәүләт   күзәтчелеген тормышка ашыручы органнарның таләбен үз вакытында  үтәмәгән  өчен җа­ваплылыкка тартылучылар тәш­кил итте.

Саба  районында җәмәгать хө­кемдарларының 2 суд участогы эшли. Аларда 2024 елда  җинаять эше һәм җинаять кылу белән бәйле 16 материал (үтерү белән янау, урлау,  кеше  сәламәтлегенә  белә торып  авыр  зыян  китерү, мошенниклык, чит ил гражданын торак  бинага  фиктив рәвештә  учетка  кертү) каралды һәм 6 хөкем ителүчегә  гаепләү нәтиҗәсе чыгарылды. Берсе ире­геннән мәхрүм ителде. Тугыз кешегә кузгатылган эш Җинаять-процессуаль  кодексының  25нче статьясы нигезендә, якларның үза­ра  килешүе сәбәпле туктатылды. Ике  кешегә җәза  шартлы рәвештә билгеләнде. Мисалга, Саба районы  гражданы З.  2024 елның  маенда аек булмаган  хәлдә йортта  килеп  чыккан низаг вакытында әнисен  яклап  арага  кергән хатын-кызга башта  алюминий тоткыч (держатель) белән берничә  тапкыр  суга, аннары йодрыгын эшкә  җигә. Ахыр  чиктә җинаятьчел  гамәлен дәвам итеп, кулына    кухня  пычагы ала һәм кыйналучының муенына китереп тери. Үтерү белән  яный. Аның гамәлләре  шаһитлар  күрсәтмәсе белән тулысынча  дәлилләнә. Җә­мәгать  судьясы З.ны Җинаять  кодексының 119нчы  статьясы (1нче  бүлек) нигезендә бер  елга  ирегеннән  мәхрүм итү турында  карар  чыгарды. З.  бер  ел  сынау  срогы  белән иректә  калдырылды.  Шул  вакыт  эчендә ул үзенең  төзәлү юлына басканын расларга  тиеш.

Җинаять  судьялары  админис­тратив хокук бозуларга  кагылышлы  барлыгы 803  эш  карадылар. Шуларның 212се  җәмәгать тәртибенә һәм иминлегенә  янаулар белән бәйле рәвештә   кузгатылган   иде. Юл хәрәкәте өл­кә­­сендә  158 эш (аек булмаган хәлдә транспорт белән  идарә итү һәм башкалар) буенча суд  карары  чыгарылды. Финанслар,  салымнар, җыемнар  өлкәсендә  административ  хокук бозу  фактлары  буенча  173 эш  каралды. Судьялар  җаваплылыкка тартылган 23 кешегә арест җәзасы бирде,  447е штрафка, 16 кеше  мәҗбүри эшкә тартылды, 61 машина йөртүче транспорт белән  идарә итү хокукыннан мәхрүм ителде, 6  кешенең ату коралы  алынды.

Гражданлык  эшләренә кил­гән­дә, җәмәгать судьялары  кулланучылар хокукларын яклауга –21,  аерылышуга кагылышлы – 60, алимент түләттерүгә  бәйле  14 эш карадылар. Бары 2510 гражданлык  эше буенча  суд утырышы  үткәрелеп, шуларның 2464  эш буенча  ка­нәгатьләндерелде, 15 эш буенча  кире кагылды. 

Җәмәгать  судьялары  чыгарган карарлар буенча апелляция һәм  кас­сация тәртибендә 4 шикаять бирелде. Югары инстанцияләр әле­ге  карарларны үз  көчендә  калдырды.

Район суды матбугат хезмәте.